Değer Kutusu
Bu yazımda sizlere yapay zeka dünyasının son zamanlarda yükselişe geçen bir alanından bahsetmek istiyorum. Günlük hayatımıza ChatGPT olarak giren “Large Language Model” (LLM), yapay zeka alanında kullanılan büyük ölçekli dil modellerini ifade ediyor. ChatGPT’den bahsetmeden önce, bu alanın tarihsel temellerini kısaca açıklamanın konuyu anlamak açısından çok önemli olduğunu düşünüyorum.
Yapay Zeka Tarihinin Mihenk Taşı Uygulamaları
Aslında yapay zeka hayatımızın her anında önceden de yer alıyordu, örneğin akıllı telefonlarımızdaki birçok özellik, sesli asistanlar, otonom araçlar…
Tarihteki ilk yapay zeka çalışmaları 1950'lerin başlarına dayanıyor. Bu dönemde yayınlanan, Alan Turing'in "Bilgisayarlar ve Zeka" adlı makalesi, yapay zeka alanında temel bir referans olarak kabul ediliyor. Turing’in geliştirdiği Turing Testi de bu alanda ilk çalışma olarak öne çıkıyor. Bir makinenin insan benzeri davranışlar sergileyip sergileyemediğini belirlemeyi amaçlayan bu testte; bir insan hem bir bilgisayar hem de bir insan ile iletişim kuruyor. Testteki birey, bilgisayarla ve diğer insanla gerçek zamanlı iletişim kurarak hangisinin insan, hangisinin makine olduğunu belirlemeye çalışıyor. Eğer insan bilgisayarla konuşurken hangisinin insan olduğunu belirleyemezse, o zaman söz konusu bilgisayar "Turing Testini geçmiş” kabul ediliyor ve insan benzeri zekaya sahip olduğu varsayılıyor.
Yapay zeka tarihinde bir sonraki adım 1966 tarihli Eliza olarak geçiyor. Bu program, insanlarla konuşarak psikoterapi yapan ilk yapay zeka programı olarak insan benzeri dil işleme yetenekleriyle dikkat çekiyor.
IBM tarafından geliştirilen, 1997 tarihli Deep Blue ise, satrançta dünya şampiyonu olan Garry Kasparov'u yenen ilk bilgisayar olarak oyun teorisindeki önemli ilerlemelerden biri olarak kabul ediliyor.
Yine IBM tarafından, 2011’de geliştirilen Watson, Jeopardy! adlı bilgi yarışmasında insan rakiplerini yenerek elde ettiği büyük başarıyla, doğal dil işleme ve büyük veri analitiği konusunda dönemindeki ilerlemeleri vurguluyor.
Daha güncel programlardan biri olan ve Google DeepMind tarafından geliştirilen AlphaGo, Go oyunu oynayabiliyor. En başta, insanların oyun hamlelerini analiz ederek ve binlerce oyunu inceleyerek Go oyununu öğrenmesi amaçlanan bu program halen insanları oyunda yenemiyordu. Daha sonra ise kendi kendine oynayarak ve tecrübelerinden öğrenerek kendini geliştirdi; bu sayede insan zekasını alt ederek Ekim 2015'te, 19x19'luk tahtada profesyonel bir go oyuncusunu avantaj verilmeden yenen ilk bilgisayar programı olmayı başardı.
Bu dönüm noktaları, yapay zeka alanındaki ilerlemelere ve yapay zekanın çeşitli yeteneklerinin gelişimine işaret ediyor. Bu çalışmalar, yapay zekanın karmaşıklığını ve yeteneklerini artırmak için önemli adımları oluşturuyor.
LLM (Large Language Models), Namıdiğer ChatGPT Üzerine
Yapay zeka tarihinde önemli yer tutan uygulamalardan bahsettiğimize göre konumuza asıl odağımız olan ChatGPT ile devam edebiliriz. Sam Altman tarafından 2015 yılında kurulan bir start-up olan OpenAI tarafından geliştirilen ChatGPT; soruları cevaplamak veya diyalog halinde olmak için makine öğrenmesi, derin öğrenme, doğal dil anlama ve doğal dil oluşturma özelliklerini kullanan bir doğal dil işleme teknolojisi olarak tanımlanıyor. Sorunuzu veya yorumunuzu anlayıp normal konuşma biçiminde ilgi çekici bir yanıt vererek insan sohbetini taklit edebiliyor.
Kasım 2022'de kullanıma sunulan ChatGPT’nin ismindeki GPT, "önceden eğitilmiş üretici transformatör (generative pre-trained transformer)” anlamına geliyor. Bu da kitaplar, makaleler, web siteleri ve sosyal medya dahil olmak üzere internetten gelen veriler aracılığıyla çok miktarda kaynakla insan dili üzerinde eğitildiğini anlatıyor.
ChatGPT, sizinle konuşmak için tasarlanan bir sohbet botu gibi çalışıyor. Bir soru veya istem verdikten sonra, ChatGPT konuşmanın bağlamını anlamak ve uygun yanıtları oluşturmak için makine öğrenmesi algoritmalarını kullanıyor. Yanıt oluşturmak için, insan dilinden öğrendiği desenlere göre belirli bir dizideki bir sonraki sözcüğü tahmin ediyor. İstemlerde ne kadar fazla ayrıntı sağlanırsa, ChatGPT o kadar kesin yanıtlar sunuyor.
Generative AI da bu alandaki teknolojilerin gelişmesi ile hayatımıza giriyor. Generative AI, yapay zeka sistemlerinin bir alt kategorisi ve yeni veriler veya içerikler üretmek için kullanılıyor. Bu sistemler, özellikle sinir ağları gibi derin öğrenme tekniklerini kullanarak veri setlerini analiz ediyor ve bu verilerden öğrenerek yeni içerikler oluşturuyor. Bu sistemlerde metin, resim, müzik ve diğer veri tipleri üzerinde çalışabiliyor.
Örneğin, bir metin üretici modeli, veri setindeki metinleri analiz ederek benzer yazılar oluşturabiliyor. DALL-E örneğinde olduğu gibi bir resim üretici modeli ise verilen birkaç örnekten yola çıkarak yeni resimler üretebiliyor.
Yapay zeka teknolojilerini aşağıdaki görsel oldukça iyi özetliyor:
LinkedIn’in yapmış olduğu bir çalışmaya göre, Generative AI hakkındaki duygular büyük ölçüde iyimser görünüyor. Yöneticilerin %74'ü Generative AI'ın çalışanlarına fayda sağlayacağını düşünürken, dünya genelindeki profesyonellerin %47'si AI'nın bilgiye ve içgörülere daha hızlı erişerek kariyerlerini ilerleteceğine inanıyor. Ayrıca, şirketler AI yeteneklerine yatırım yapmaya devam ediyor. Bunun için "Yapay Zeka Lideri" pozisyonu olan şirket sayısına bakmak yeterli oluyor. 2022 Aralık ayından bu yana bu şirketlerin sayısında çift haneli bir büyüme gözlemleniyor.
Yazımın ilk kısmını okumaktan umarım zevk almışsınızdır 😊 Hem ChatGPT’nin teknik kısmı hakkında detaya ineceğimiz hem de kullanım alanlarından bahsedeceğimiz ikinci kısım için beklemede kalın!
Kaynakça
https://www.coursera.org/learn/generative-ai-for-everyone/lecture/u2EQ9/automation-potential-across-sectors
https://economicgraph.linkedin.com/content/dam/me/economicgraph/en-us/PDF/future-of-work-report-ai-november-2023.pdf
https://content.dataiku.com/llm-starter-kit
https://memsql.wistia.com/medias/tck1f3clzj?campaignid=701UJ000000pYIzYAM
https://barissglc.medium.com/llm-large-language-models-nedir-b%C3%BCy%C3%BCk-dil-modellerine-k%C4%B1sa-bir-giri%C5%9F-9872ce8523af
https://memsql.wistia.com/medias/xqtu6j46y0
https://www.youtube.com/watch?v=UU1WVnMk4E8
https://www.youtube.com/watch?v=zjkBMFhNj_g&t=2s
https://on24static.akamaized.net/event/43/71/52/4/rt/1/documents/resourceList1699896189333/llmdevdaysession2final1699896189333.pdf
https://on24static.akamaized.net/event/43/71/54/9/rt/1/documents/resourceList1699985599696/llmdevdaysession41699985599696.pdf
https://on24static.akamaized.net/event/43/71/30/0/rt/1/documents/resourceList1700153986852/llmdevdaysession1stakeholderreviewdt202311151700153986852.pdf
https://nvdam.widen.net/s/rvsgdxpfkz/dli-generative-ai-llm-learning-path-2740963
https://www.deeplearning.ai/short-courses/chatgpt-prompt-engineering-for-developers/
https://learn.microsoft.com/tr-tr/microsoft-365-copilot/microsoft-365-copilot-overview
https://www.youtube.com/watch?v=EEhgiHnnHXg
https://guardian.ng/technology/ready-set-go-rematch-of-man-vs-machine-in-ancient-game/
Yasin Dinç
SON EKLENENLER
Değer Kutusu
Değer Kutusu
Değer Kutusu
14 yıldır yapay zeka ve veri bilimi alanında farklı konularda çalışmalar yapıyor. Şu anda Veri Bilimi Lideri olduğu Borusan Cat’te, 2019’dan beri Yapay Zeka üretmek üstüne çalışmalar yürütüyor. Motor sporları tutkunu olan Yasin, psikanalizle ilgili okumayı ve veriyle uğraşıp yeni teknolojiler deneyimlemeyi seviyor.