Günümüzün iş dünyası ve gündelik yaşamında, sürdürülebilirlik kavramı giderek daha merkezi bir konuma yerleşiyor. İklim değişikliği, kaynakların tükenmesi ve çevresel etkiler, toplumları ve kurumları sürdürülebilir çözümler bulmaya yönlendiriyor. Bu bağlamda, sürdürülebilirlikle ilgili terimleri tanımak, geleceğin dünyasında hem bireysel hem de kurumsal düzeyde bilinç seviyesinin artmasını sağlıyor.

Bu terimlerin, önümüzdeki yıllarda iş stratejilerinden yaşam tarzı değişikliklerine kadar birçok alanda daha sık karşımıza çıkacağını söylemek yanlış olmaz. Bu yazıda sürdürülebilirlik konusunda çok kullanılan ve gelecekte daha sık kullanılacak olan kavramların açıklamalarını sizler için hazırladık. 

Sürdürülebilirlik ile İlgili Temel Terimler

Akıllı Büyüme: Sürdürülebilir kalkınma anlayışına dayalı bir ekonomik büyüme modelidir. Doğal kaynakların verimli kullanılmasını hedefler.

Biyobozunur: Doğal süreçlerle parçalanabilen maddeleri ifade eder.

Biyoçeşitlilik: Bir ekosistemdeki türlerin çeşitliliğini tanımlar, ekosistemlerin sağlığı ve dengeyi koruma açısından hayati önem taşır.

Biyokütle Enerjisi: Organik maddelerin yakılarak enerjiye dönüştürüldüğü yenilenebilir bir enerji kaynağıdır.

CDP: İş dünyası için endüstrilerin iklim değişikliği, su ve ormansızlaşma gibi çevresel etkilerini raporlayan bir platformudur.

Çevresel Etki: İnsan faaliyetlerinin çevre üzerinde yarattığı olumsuz ya da olumlu etkilerin genel tanımıdır.

Çevre Dengesi: Ekosistemlerde canlı ve cansız unsurlar arasındaki doğal dengeyi ifade eder.

Çevre Tahribatı: İnsan faaliyetlerinin doğal yaşam alanlarına verdiği zarardır.

Döngüsel Ekonomi: Atıkları azaltarak kaynakları yeniden kullanmayı ve geri dönüştürmeyi temel alan ekonomik modeldir.

Döngüsel Tedarik Zinciri: Üretim süreçlerinde ham maddelerin yeniden kullanıldığı ve atıkların en aza indirildiği bir tedarik zinciri yaklaşımıdır.

E-Atık: Çevresel etki potansiyeli bulunan elektronik cihaz atıklarıdır.

Eko Etiket: Ürünlerin çevreye olan etkilerini gösteren, çevresel performansını belgeleyen bir sertifikadır.

Ekolojik İktisat: Ekonomik faaliyetlerin ekosistemlerle uyum içinde olmasını savunan bir ekonomi modelidir.

Ekosistem: Canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle etkileşimde bulunduğu bir biyolojik topluluğa verilen isimdir.

ESG (Environmental, Social, Governance): Çevresel, sosyal ve yönetişimsel kriterlere dayalı yatırım ve işletme yönetim yaklaşımıdır.

Ekolojik Vatandaş: Çevre bilinciyle hareket eden, sürdürülebilirlik ilkelerini benimsemiş bireydir.

Ekoloji: Canlıların birbirleriyle ve çevreleriyle ilişkilerini inceleyen bilim dalıdır.

Ekolojik Pazar: Çevre dostu ürün ve hizmetlerin sunulduğu, sürdürülebilir tüketime yönelik pazarlardır.

Etki Yatırımı: Sosyal ve çevresel fayda sağlayan projelere yapılan yatırımları ifade eder.

Finansal Okuryazarlık: Bireylerin finansal kaynakları sürdürülebilir şekilde yönetme becerisidir.

Fosil Yakıt: Yerini yenilenebilir enerji kaynaklarına bırakmakta olan petrol, kömür gibi fosil kaynaklardan elde edilen enerji kaynaklarıdır.

Geri Dönüşüm: Kullanılmış malzemelerin yeniden işlenerek üretim sürecine kazandırılmasıdır.

Greenblushing (Yeşil Kızarma): Şirketlerin çevresel hedef ve performansları konusunda gerçekçi olmama ve sürdürülebilirlik konularında sessiz kalma durumlarını ifade eder.

Greenwashing (Yeşil Yıkama): Şirketlerin çevre dostu olmadıkları halde, kendilerini çevreci gibi göstermeye çalışmaları ve sürdürülebilirlik konusunda yanıltıcı iletişim çalışmaları gerçekleştirmeleridir.

Güneş Enerjisi: Güneşten elde edilen ve yenilenebilir enerji kaynakları arasında yer alan çevre dostu enerji türüdür.

Habitat: Bir organizmanın doğal yaşam alanıdır.

Hava Kirliliği: Atmosferde zararlı maddelerin birikmesi sonucu oluşan kirliliktir.

Hidroelektrik Enerjisi: Su gücünden elde edilen yenilenebilir enerji kaynağıdır.

ISO 14001 (Çevre Yönetim Sistemi): Şirketlerin çevresel performanslarını iyileştirmeleri için kullanılan uluslararası bir standarttır.

IPCC (Hükümetler Arası İklim Değişikliği Paneli): Küresel iklim değişikliği konusunda bilimsel değerlendirmeler yapan ve ülkeler arası iş birliğini teşvik eden bir Birleşmiş Milletler birimidir.

İklim Aktivistliği: İklim değişikliğine karşı mücadele eden birey veya grupların yaptığı farkındalık ve eylem çalışmalarıdır.

İklim Endişesi: İklim değişikliği ve küresel ısınmanın yarattığı ve yaratacağı çevresel ve ekonomik tehditler nedeniyle duyulan endişe halidir.

İklim Değişikliği (Küresel Isınma): Atmosfere salınan sera gazlarının artması sonucu dünya genelinde sıcaklıkların yükselmesi ve buna bağlı iklimsel değişikliklerin yaşanmasıdır.

İklim Dirençli Kent: İklim değişikliğinin olumsuz etkilerine karşı dayanıklı olacak şekilde tasarlanmış, altyapısı geliştirilmiş şehirlerdir.

İleri Dönüşüm (Upcycle): Atık malzemelerin yeni bir ürün haline getirilerek tekrar kullanılmasını sağlayan bir geri dönüşüm yaklaşımıdır.

Jeotermal Enerji: Yer kabuğunun derinliklerinden elde edilen yenilenebilir enerji kaynağıdır. Sürdürülebilir enerji üretiminde önemli bir alternatif sunar.

Karbon Ayak İzi: İnsanların günlük faaliyetleri sonucu atmosfere salınan karbon miktarını ifade eder.

Karbon Emisyonu: Fosil yakıtların yanması sonucu atmosfere salınan karbondioksit miktarıdır.

Karbon Denkleştirme (Ofsetleme): Atmosfere salınan karbon emisyonlarını dengelemek amacıyla yapılan karbon azaltıcı projelere yatırım yapılmasıdır.

Karbon Kaçağı: Bir ülkenin karbon emisyonlarını azaltma çabalarının, üretim maliyetleri nedeniyle başka bir ülkeye taşınması durumudur.

Karbon Nötr: Net olarak sıfır karbon emisyonuna sahip olma durumudur.

Karbon Vergisi: Karbon emisyonlarını azaltmak amacıyla, atmosfere salınan her ton karbon için uygulanan vergidir.

Karbon Tutma: Atmosfere salınan karbondioksitin yakalanarak yer altında depolanması veya başka şekillerde kullanılmasını sağlayan teknolojidir.

Kompost: Organik atıkların çürütülerek gübre haline getirilmesi sürecidir.

Kurumsal Sürdürülebilirlik: Şirketlerin faaliyetlerini uzun vadeli çevresel, sosyal ve ekonomik hedefleri göz önünde bulundurarak yürütmesidir.

Kurumsal Sosyal Sorumluluk: Şirketlerin topluma ve çevreye karşı sorumluluklarını yerine getirme çalışmalarını ifade eder.

Küresel Isınma: Sera gazlarının artışı sonucu dünya genelinde sıcaklıkların yükselmesi durumudur.

LEED (Leadership in Energy and Environmental Design): Binaların enerji verimliliğini artırmayı ve çevresel etkilerini azaltmayı amaçlayan, enerji ve çevre dostu yapı tasarımı için geliştirilen bir sertifikasyon sistemidir.

Life Cycle (Yaşam Döngüsü): Bir ürünün ham madde aşamasından, üretim, kullanım ve atık haline gelmesine kadar olan tüm sürecini ifade eder.

Mikro İklim: Küçük bir bölgenin yerel hava koşullarıdır.

Mikroplastikler: Çevreye karışan 5 milimetreden küçük plastik parçacıklardır.

Net Sıfır Olmak: Bir organizasyonun ya da bireyin saldığı karbon emisyonlarının tamamını dengelemesi, net olarak sıfır karbon salınımına sahip olmasıdır.

Paylaşım Ekonomisi: Kaynakların daha verimli kullanılması için mal ve hizmetlerin paylaşılmasına dayalı ekonomik modeldir. Sürdürülebilir tüketimi teşvik eder.

Rejenerasyon: Doğal kaynakların ve ekosistemlerin kendini yenileme sürecidir. Doğal rejenerasyon süreçlerini desteklemek, sürdürülebilirlik için önemlidir.

Rüzgar Enerjisi: Rüzgar gücünden elde edilen yenilenebilir enerji kaynağıdır. Karbon emisyonlarını azaltarak temiz enerji üretimi sağlar.

Sera Gazı: Atmosferde ısıyı tutan ve küresel ısınmaya neden olan gazlardır; karbondioksit, metan ve su buharı başlıca sera gazlarıdır.

Sıfır Atık: Üretim ve tüketim süreçlerinde atık oluşumunu tamamen ortadan kaldırmayı hedefleyen bir atık yönetim felsefesidir.

Sıfır Karbon Şehir: Ulaşım, enerji ve atık konularında karbon emisyonlarını sıfıra indirerek karbon nötr hale gelmiş şehirleri ifade eder.

Sosyal Girişimcilik: Toplumsal sorunlara yenilikçi çözümler sunan ve bu çözümlerle sosyal fayda sağlayan iş modelleridir.

Sosyal Sermaye: Toplumdaki güven, iş birliği ve sosyal ağlar aracılığıyla elde edilen kaynaklar ve ilişkiler bütünüdür.

Su Ayak İzi: Bir bireyin ya da organizasyonun doğrudan ve dolaylı olarak kullandığı toplam su miktarıdır. Suyun verimli kullanımı, sürdürülebilirlik açısından kritik önemdedir.

Su Güvenliği: Toplumların güvenli, yeterli ve temiz suya erişimini sağlama durumu. İklim değişikliği su güvenliğini tehdit edebilir.

Sürdürülebilirlik: Doğal kaynakların tükenmesini önlemek için ekonomik, çevresel ve sosyal faktörlerin dengeli bir şekilde yönetilmesi anlamına gelir.

Sürdürülebilir Kalkınma: Gelecek nesillerin ihtiyaçlarını tehlikeye atmadan bugünkü ihtiyaçları karşılayacak kalkınma modelidir.

Şeffaflık İlkesi: Şirketlerin çevresel ve sosyal performanslarını, etkilerini ve faaliyetlerini açıkça ve doğru bir şekilde paylaşmaları anlamına gelir.

Tedarik Zinciri: Ürünlerin ham maddeden son kullanıcıya kadar olan üretim, dağıtım ve satış süreçlerini kapsayan zincirdir.

UNEP (Birleşmiş Milletler Çevre Programı): Küresel çevre sorunlarına çözüm bulmak ve sürdürülebilir kalkınmayı teşvik etmek amacıyla çalışan Birleşmiş Milletler'in çevre programıdır.

Verimlilik İlkesi: Kaynakların en az miktarda kullanılarak en yüksek faydanın elde edilmesini sağlayan prensiptir.

Yenilenebilir Enerji: Doğal süreçlerle sürekli olarak yenilenen kaynaklardan elde edilen güneş, rüzgar, su ve jeotermal gibi enerji türleridir.

Yeşil Finansman: Çevresel sürdürülebilirliği teşvik eden projeleri finanse eden bir yatırım şeklidir.

Yeşil Pazarlama: Çevre dostu ürün ve hizmetlerin pazarlama faaliyetlerinde ön plana çıkarıldığı stratejidir.

Yeşil Yatırım: Çevresel sürdürülebilirliğe katkıda bulunan projelere yapılan finansal yatırımlardır.

Gelecekte hem iş dünyasında hem de günlük hayatımızda sıkça karşımıza çıkacak olan bu terimler, sürdürülebilir bir gelecek inşa etme yolunda rehber niteliğine sahip. Sürdürülebilir ortak geleceğimizi güvence altına almak için attığımız her adım hayati önem taşıyor.

Kaynakça

https://www.diken.com.tr/surdurulebilirlik-sozlugu/

https://recykal.com/sustainability-glossary/

https://sustainabilitydictionary.com/

theBClog

Merhaba!

theBClog yazarları olarak, sürdürülebilirlikten teknolojiye, enerjiden iklime, inovasyondan insana farklı konularda güncel gelişmelerin ve ilham verici fikirlerin bulunduğu yazıları sizlerle paylaşıyoruz.

Keyifli okumalar!